Η αναπνοή είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία που έχουμε. Ο τρόπος που αναπνέουμε είναι ο τρόπος που ζούμε. Η αναπνοή επηρεάζει άμεσα την εσωτερική μας κατάσταση, αλλά λειτουργεί και αντίστροφα – το πώς νιώθουμε επηρεάζει την αναπνοή μας, και μέσω της αναπνοής μας, μπορούμε να επηρεάσουμε το πώς νιώθουμε. Κάθε συναίσθημα συνοδεύεται από έναν συγκεκριμένο τρόπο αναπνοής. Ακόμα και η πιο μικρή αλλαγή διάθεσης αντανακλάται στην αναπνοή σου. Όταν είμαστε στρεσαρισμένοι ή ταραγμένοι, τείνουμε να αναπνέουμε πιο γρήγορα και επιφανειακά, κάτι που ενεργοποιεί το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα (ΣΝΣ) (υπεύθυνο για την αύξηση της κατάστασης εγρήγορσης ή την ενεργοποίηση της αντίδρασης “fight or flight”), ενώ όταν είμαστε χαλαροί, ήρεμοι και νιώθουμε ασφαλείς, τείνουμε να αναπνέουμε πιο βαθιά και αργά, κάτι που ενεργοποιεί το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα (ΠΝΣ) (υπεύθυνο για την αντίδραση” rest and digest “). Το ΣΝΣ και το ΠΝΣ αποτελούν μέρη του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η σχέση μεταξύ αναπνοής και συναισθηματικής κατάστασης λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις – το ένα επηρεάζει το άλλο και αντίστροφα. Έχει αποδειχθεί ότι η αναπνοή αλλάζει ανάλογα το τι νιώθουμε, όπως η λύπη, ο φόβος, η χαρά και ο θυμός. Επιπλέον, αλλάζοντας συνειδητά τον τρόπο που αναπνέουμε, μπορούμε να επηρεάσουμε το πώς νιώθουμε. Αλλά γιατί; Υπάρχει μια απλή εξήγηση και έχει να κάνει με ένα νεύρο που εκτείνεται από το κεφάλι μέχρι το στομάχι, συνδέοντας τα περισσότερα μεγάλα όργανα μεταξύ εγκεφάλου και παχέος εντέρου, σαν ένα σύστημα ριζών ή καλωδίων – το πνευμονογαστρικό νεύρο, που είναι το μακρύτερο νεύρο στο σώμα μας.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο έχει περιγραφεί ως “υπεύθυνο για τη σύνδεση νου-σώματος”, λόγω του ρόλου του ως διαμεσολαβητή μεταξύ σκέψης και συναισθήματος. Περίπου το 80% των ινών του είναι προσαγωγείς, που σημαίνει ότι πηγαίνουν από το σώμα προς τον εγκέφαλο. Αυτό μας επιτρέπει να ρυθμίζουμε το νευρικό μας σύστημα μέσω του τρόπου που αναπνέουμε, τραγουδάμε ή κινούμαστε. Αυτή η γνώση έχει χρησιμοποιηθεί για αιώνες στους κινεζικούς και ινδουιστικούς πολιτισμούς, οι οποίοι έχουν αναπτύξει πολλαπλές πρακτικές για να επωφεληθούν από αυτή τη σύνδεση σώματος-νου. Για παράδειγμα, η ινδουιστική παράδοση έχει μια μεγάλη ποικιλία ασκήσεων αναπνοής που ονομάζονται pranayama, και επιπλέον, χρησιμοποιούν τη φωνή ως θεραπευτικό μέσο.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο συνδέεται με το διάφραγμα και εκτείνεται από τον λαιμό μέχρι την κοιλιά. Όταν εισπνέουμε βαθιά, στην κοιλιά, χρησιμοποιώντας το διάφραγμα, ενεργοποιούμε το πνευμονογαστρικό νεύρο, που είναι υπεύθυνο για την απενεργοποίηση της αντίδρασης “fight or flight“, μειώνοντας έτσι την κατάσταση εγρήγορσης ή του στρες στο σώμα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πνευμονογαστρικό νεύρο ακούει και ανταποκρίνεται στον τρόπο που αναπνέουμε, στέλνοντας αυτά τα μηνύματα στον εγκέφαλο και την καρδιά. Όταν αναπνέουμε αργά, οι απαιτήσεις οξυγόνου της καρδιάς μας μειώνονται και ο καρδιακός ρυθμός πέφτει. Αν αναπνέουμε γρήγορα, σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε κίνδυνο ή χρειαζόμαστε περισσότερο οξυγόνο και ενέργεια, οπότε ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται και νιώθουμε διέγερση ή άγχος. Το πνευμονογαστρικό νεύρο ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα – την αντίδραση “rest and digest“. Αν αναπνέουμε βαθιά, μπορούμε να διεγείρουμε αυτό το νεύρο που θα εξαλείψει τις επιδράσεις του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτό που πυροδοτεί την αντίδραση χαλάρωσης είναι η εκπνοή.

Τα συναισθήματα, το σώμα και ο νους μας δεν μπορούν να διαχωριστούν, όπως δείχνει η έρευνα στην ψυχονευροανοσολογία (η επιστήμη που μελετά την αλληλεπίδραση μεταξύ νου και σώματος). Ο Gabor Mate λέει στο βιβλίο του ” When the Body Says No “: “δεν υπάρχει σώμα που να μην είναι νους, ούτε νους που να μην είναι σώμα”, τονίζοντας τη σημασία της αντιμετώπισης των ανθρώπων από μια ολιστική προοπτική και της μελέτης της αλληλεπίδρασης νου-σώματος για την κατανόηση της υγείας και της ευημερίας.

Το να είσαι άνθρωπος, ζωντανός και σίγουρος με έναν θετικό αυτοπροσδιορισμό σημαίνει να έχεις αίσθηση του εαυτού σου.  Για παράδειγμα, όπως έχουν δείξει οι νευροεπιστήμονες – ο μόνος τρόπος πρόσβασης στον συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου μας είναι μέσω της αυτεπίγνωσης (“ενεργοποιώντας τον μέσο προμετωπιαίο φλοιό, το μέρος του εγκεφάλου που παρατηρεί τι συμβαίνει μέσα μας και έτσι μας επιτρέπει να νιώσουμε αυτό που νιώθουμε” LeDoux, J.). Αυτό μας βοηθά να μάθουμε πώς να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματά μας, πώς να αποκτήσουμε επίγνωση του εσωτερικού μας τοπίου και πώς να δημιουργήσουμε νέες προοπτικές για τον εαυτό μας, αναπτύσσοντας έτσι την ικανότητα να κυριαρχήσουμε στην πολυπλοκότητα της εσωτερικής μας εμπειρίας, ώστε να αναλάβουμε πλήρως την ευθύνη για τον εαυτό μας και τη ζωή μας. Μας δίνει την αίσθηση ενδυνάμωσης και ασφάλειας, επίγνωση ότι μπορούμε να νιώσουμε ασφαλείς μέσα στο σώμα μας, αλλά ακόμη περισσότερο, ότι το ‘εγώ’ είναι άμεσα συνδεδεμένο με το σώμα μας. Αποδεικνύεται ότι όταν δίνεις προσοχή στον εαυτό σου ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που συνεργάζονται για να δημιουργήσουν την αίσθηση του “εαυτού” σου.

Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the ANPCDEFP. Neither the European Union nor the ANPCDEFP can be held responsible for them.